انواع ریسک (سیستماتیک و غیر سیستماتیک)
یک راه منطقی برای تقسیم ریسک کل به اجزاء کوچک‌تر، ایجاد تمایز میان اجزای آن و خاص است. این دو جزء که در تجزیه و تحلیل‌های سرمایه گذاری به آنها ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک گفته می‌شود به صورت زیر قابل ارائه است.
ریسک غیر سیستماتیک +ریسک سیستماتیک =ریسک کل
تقسیم کلی به این دو جزء در تجزیه و تحلیل سرمایه‌گذاری کار متداولی شده است. در واقع وقتی در مورد مدیریت سبد دارایی صحبت می‌کنیم، می‌توانیم به اهمیت این تقسیم‌بندی پیدا کردیم در ادامه ابتدا ریسک غیر سیستماتیک و سپس ریسک سیستماتیک تعریف و اجزای آنها توضیح داده خواهد شد.
–ریسک غیر سیستماتیک (غیر بازار)
تغییر پذیری در بازده کل اوراق بهادار که به تغییر پذیری کل ارتباطی نداشته باشد، ریسک غیر سیستماتیک غیر بازار نام دارد. این نوع ریسک منحصر به اوراق بهادار خاصی است و به عواملی همچون ریسک تجاری و ریسک مالی و ریسک نقدینگی بستگی دارد. اگرچه تمامی اوراق بهادار تا حدودی از ریسک غیرسیستماتیک برخور هستند. با این حال این نوع ریسک بیشتر با سهام عادی مرتبط است. سرمایه‌گذاران می‌توانند با تشکیل یک سبد دارایی متنوع، قسمتی از ریسک کل را کاهش دهند هرچه تنوع اوراق بهادار بیشتر شود ریسک غیر سیستماتیک کمتر می شود و ریسک کل سبد دارایی به ریسک سیستماتیک نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین، ایجاد تنوع در اوراق بهادار نمی‌تواند باعث کاهش ریسک سیستماتیک شود. به عبارتی کل ریسک نمی‌تواند بیشتر از ریسک سبد دارایی بازار کاهش یابد.
–ریسک سیستماتیک (بازار):
این ریسک در اثر عوامل کلی بازار به وجود می‌آید و به طور همزمان بر قیمت کل اوراق بهادار موجود در بازارهای مالی تاثیر دارد. عواملی که موجب ایجاد این نوع ریسک می‌شوند شامل تحولات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مانند تغییر نرخ ارز ،طرح‌های تجاری، سیاست‌های پولی و مالی دولت است. ریسک سیستماتیک یا غیر قابل اجتناب خاص یک یا چند شرکت نبوده بلکه به کل بازار مربوط می‌شود و از جمله عوامل موثر بر آن می‌توان سیاست‌های کلان دولت، تغییرات نرخ ارز ،تورم، چرخه‌های تجاری و غیره را نام برد. به دلیل آنکه این گونه ریسک در ارتباط با وضعیت کلی بازار و نوسانات آن می‌باشند و در سبدی از اوراق بهاداری که به نحوی مناسب، تنوع یافته باشد، قابل کاهش نمی‌باشند و آن ریسک کاهش ناپذیر یا غیرقابل استناد نیز گفته می‌شود. از دیدگاه صاحبان سهام ریسک سیستماتیک مجموعه سهام مهم است و این بدان مفهوم است که قضاوت درباره تک تک سهام نه بر اساس انحراف معیار بازدهی آن، بلکه بر مبنای ریسک سیستماتیک آن صورت می‌گیرد.
طبق نظریه نوین سبد سهام می‌توان ریسک غیر سیستماتیک را از میان برد. ولی ریسک سیستماتیک همچنان باقی می‌ماند شاخص بتا شاخصی برای اندازه‌گیری هم‌نوایی حرکت یک شرکت، با حرکت کل بازار یا شاخصی برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک می‌باشد. این ریسک نوسانات نرخ های مختلف در بازار از قبیل نرخ تورم، نرخ بهره، ارز، قیمت دارایی‌ها و بدهی‌ها و هزینه‌های ناشی از آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خطا در پیش بینی این نوع از نوسانات را ریسک سیستماتیک (بازار) می‌نامند. تقریباً تمامی اوراق بهادار اعم از سهام یا اوراق قرضه تا حدودی از ریسک سیستماتیک برخوردار هستند. برای اینکه ریسک سیستماتیک مستقیماً دربرگیرنده ریسک‌های نوسان نرخ بهره بازار و تورم است. این قسمت از ریسک غیر قابل اجتناب است زیرا ربطی به نحوه عملکرد سرمایه‌گذار و ایجاد تنوع در سهام ندارد.
نویسنده: دکتر بهمن خانعلی زاده
استفاده از مطالب فوق با ذکر منبع بلامانع است